Thriller rozwodowy po polsku, czyli przesłuchanie małoletniego w sprawie rozwodowej. Thriller to nie tylko rodzaj utworu z elementem napięcia i niepewności, z którym mamy do czynienia czytając książkę lub oglądając film. Chwile grozy w prawdziwym życiu przeżywają małoletni biorący udział w procesie rozwodowym swoich rodziców.
Napięta atmosfera, niepewność, niejasność sytuacji, kłótnie to prawdziwy element grozy w życiu dzieci. Coraz częściej małżonkowie decydują się na rozwód, a z chwilą podjęcia tej decyzji rozpoczyna się prawdziwy „thriller” rozwodowy w oczach dzieci.
Ustawodawca, chcąc zminimalizować negatywne oddziaływania na psychikę małoletnich, wprowadził szereg regulacji, które powinny być ściśle przestrzegane w trakcie procesu rozwodowego, w którym uczestniczą małoletni.
Sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek rozstrzygnąć między innymi o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków oraz kontaktach rodziców z dzieckiem, kierując się przy tym przede wszystkim dobrem małoletniego wspólnego dziecka. Mając na uwadze powyższe, sąd powinien zapoznać się z jego opinią, aby jak najdokładniej określić, co dla małoletniego będzie najlepsze w i tak trudnej już sytuacji.
Przepisy prawa wyodrębniają dwie instytucje, które pozwalają na poznanie zdania małoletniego: przesłuchanie dziecka w charakterze świadka oraz jego wysłuchanie.
Przesłuchanie, jako jedna z możliwości poznania opinii dziecka zakłada, iż małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków w żadnej sprawie rozwodowej. Jest to ograniczenie dotyczące nie tylko dzieci małżonków, ale wszystkich małoletnich.
Bardziej rygorystyczna regulacja odnosi się do dzieci stron poniżej 17. roku życia, gdyż nie mogą oni występować w roli świadka w procesie rozwodowym swoich rodziców. Zatem jedynie dzieci stron, które ukończyły lat siedemnaście mogą zeznawać w sprawie rozwodowej dotyczącej ich rodziców.
Podkreślić należy, iż zakaz opisany powyżej odnosi się do przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków w znaczeniu formalnym, tj. do przesłuchania. Nie wyłącza to jednak informacyjnego ich wysłuchania, co stanowi obowiązek sądu w ściśle określonych przypadkach uregulowanych w przepisach, a mianowicie: „sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala.
Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych”. Informacyjne wysłuchanie dziecka powinno odbyć się w warunkach zapewniających małoletniemu otwartość, naturalność oraz swobodę wypowiedzi. W praktyce wysłuchanie małoletniego odbywa się w specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeniach, zapewniających dyskrecję i przyjazną atmosferę.
Barokowy Smak Wilna w Pałacu Paców.
Spotkanie z małoletnim dzieckiem składa się z dwóch faz. Pierwsza część to luźna rozmowa, która pozwala na ustalenie i zbadanie stanu rozwoju dziecka, a także wyjaśnienie dziecku reguł czynności wysłuchania. Druga faza polega na zadawaniu pytań dotyczących prowadzonej sprawy rozwodowej, możliwość wyrażenia przez małoletniego swoich uczuć, oceny, oczekiwań.
Z wysłuchania tego sporządzany jest protokół, do którego załączany jest zapis dźwięku i obrazu. Sama rozmowa jest nagrywana na nośnik i stanowi dowód w sprawie. Ważne jest, ażeby sąd dokonując czynności wysłuchania małoletniego, kierował się jego dobrem i dodatkowo dopilnował, żeby udział małoletniego w tej czynności nie wywołał u niego negatywnych skutków w sferze społeczno-psychologicznej.
Dodatkowym elementem, występującym w praktyce stosowanej w procesie rozwodowym, jest obecność psychologa przy wysłuchaniu małoletniego. Specjalista ocenia stan psychiczny i emocjonalny dziecka, co pozwala na rzetelną ocenę czy małoletni powinien być wysłuchany w sprawie rozwodowej.
Istotnym jest, by wysłuchanie małoletniego miało charakter „jednorazowy”, bez konieczności powtarzania. Ustawodawca nie uregulował w przepisach zasady „niepowtarzalności” wysłuchania, jednakże reguła ta powinna być przestrzegana w celu zaoszczędzenia dziecku dolegliwości powiązanych z uczestnictwem w tej czynności.
Jakkolwiek nie da się uniknąć „chwil grozy” w życiu dzieci, których rodzice postanowili się rozwieść, to ścisłe przestrzeganie zasad uregulowanych przez przepisy prawa, jak i wypracowanych przez praktykę pozwoli na zminimalizowanie negatywnych skutków rozwodu.
Ewelina Pachuta
Aplikant Radcowski
