Prawo do bycia Glamour

Blask, szyk, elegancja – taki jest styl glamour. Doskonale sprawdza się na wystawnych imprezach, konferencjach i spotkaniach. Przyciąga wzrok nie tylko pozostałych uczestników, ale i fotografów.

Zdjęcia z naszym wizerunkiem są następnie dostępne w sieci dla wszystkich. Czy zatem fotografie przedstawiające naszą osobę mogą być bez ograniczeń wykorzystywane i rozpowszechniane?

Na wstępie wskazać należy, iż wizerunek, zgodnie z art. 23 kodeksu cywilnego, jest dobrem osobistym człowieka, którego przedstawia i pozostaje pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W orzecznictwie spornym jest czy prawo do wizerunku może dotyczyć osób prawnych i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi. Przykładowo, Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 lutego 2014 r. (I ACa 1086/13, LEX nr 1437961) przyjął, iż: „przez pojęcie “wizerunek” osoby prawnej należy rozumieć ogół cech charakteryzujących w powszechnym odczuciu ten podmiot, warunkujących zwłaszcza jego opinię i renomę handlową”. Podobnie Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 27 lutego 2014 r. (I ACa 784/13, LEX nr 1437910) stanął na stanowisku, że: „z uwagi na prowadzoną przez znaczącą część osób prawnych działalność gospodarczą szczególnego znaczenia nabiera dobre ich imię rozumiane też jako reputacja lub wizerunek”.

Brak jest natomiast ustawowej definicji samego wizerunku. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 października 2009 r. (I CSK 72/09, OSNC – Zb. dodatkowy 2010, Nr A, poz. 29) jednoznacznie uznał, iż definiując ten termin: „przeważa stanowisko, w którym na czoło wybijają się dostrzegalne, fizyczne cechy człowieka, tworzące jego wygląd i pozwalające na identyfikację osoby wśród ludzi jako obraz fizyczny, portret, rozpoznawalną podobiznę”. Ponadto, oprócz tego, iż wizerunek oznacza obraz fizyczny człowieka jako przedstawienie jego postaci, w rozumieniu przenośnym może jednak odnosić się także do takich cech człowieka, których ujawnienie umożliwia jego identyfikację. Na uwadze mieć także należy, iż w orzecznictwie przeważa pogląd, który uznaje, że przez pojęcie wizerunku należy rozumieć każdą podobiznę bez względu na technikę jej wykonania, a zatem: rysunek, fotografię, wycinankę sylwetki, film, przekaz telewizyjny bądź przekaz video. Zatem również wizerunkiem jest niewątpliwie zdjęcie. Co więcej, również za rodzaj wizerunku uznaje się karykaturę wykonaną w taki sposób, by osoba była rozpoznawalna.

Zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zgoda na wykorzystanie wizerunku musi być niewątpliwa i to także w kwestii warunków i zakresu dopuszczalnego wykorzystania. W przypadku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Co istotne, nawet uzyskane prawo do rozpowszechniania wizerunku nie jest nieograniczone. Uprawniony, czyli ten, kto uzyskał zgodę, nie może wykorzystywać wizerunku w sposób, który naruszałby dobra osobiste osoby przedstawionej na podobiźnie.

Zezwolenia nie wymaga natomiast:

a) rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,

b) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy też publiczna impreza.

Również przepisy karne chronią prawo do wizerunku przewidując sankcje za niektóre zachowania z wykorzystaniem cudzego wizerunku, jak na przykład uporczywe nękanie – które polega na tym, iż każdy kto podszywa się pod inną osobę, wykorzystując jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej (art. 190a § 2 i 3 kodeksu karnego) podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, a jeżeli następstwem takiego czynu jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie – do lat 10.

Samo zagadnienie ochrony wizerunku w dobie takiej dostępności i łatwości do jego sporządzenia jest niezwykle istotne, dlatego każdy powinien zapoznać się z przysługującymi mu prawami i zakresem ochrony prawa do swojego wizerunku.

tekst: Ewelina Pachuta