Kulturalna reinkarnacja Ruhry

Na polach Nadrenii Północnej-Westfalii, nad rzekami Ruhrą, Emscher i Lippe, zamiast zbóż wyrosły w XIX wieku wielkie piece i kopalniane szyby. Przez ponad sto lat wydobywano tu węgiel i przekuwano stal. Dziś w postindustrialnej scenerii eksploatuje się sztukę. W najnowszym wcieleniu Metropolia Ruhry jest największą w Europie areną kultury.

Transformacja była koniecznością, gdyż pomimo wcześniejszych starań, u progu XXI stulecia, przed 5-milionową populacją złożonej z 53 miast aglomeracji (w tym kluczowej piątki: Duisburg, Oberhausen, Essen, Bochum i Dortmund) stanęło widmo bezrobocia i nędzy. Światowy rynek podbiły efektywniejsze od węgla źródła energii, więc kopalnie trzeba było zamykać. A że współczesny świat bardziej niż ton stali potrzebuje innowacyjnych technologii, wygaszono wielkie piece. Strategię transformacji oparto jednak na industrialnej spuściźnie. Przywraca się świetność obiektom, adaptując je do nowych funkcji. Choć ostatnie fabryki zamkną podwoje w 2018 roku, efekty przemian imponują. Współczesne Zagłębie Ruhry, przemianowane na Metropole Ruhr, to marka, za którą stoi 250 festiwali muzycznych, teatralnych i sztuk wizualnych, ponad 200 muzeów, 120 teatrów, 100 ośrodków kultury, 100 sal koncertowych oraz centrum rozrywki w dawnym porcie przeładunkowym w Duisburgu.

Tło wydarzeń kulturalnych stanowi 3500 zabytków epoki industrialnej. Najciekawsze z nich łączy Szlak Kultury Przemysłowej, wiodący z Duisburga do Hamm i Hagen, długości 400 km. Jest na nim „największa kopalnia świata” – wielofunkcyjny kompleks przemysłowy „Zeche Zollverein” w Essen. Wizytówką tego zespołu z listy UNESCO jest czerwona fasada stalowni, powstała podczas prac modernizacyjnych w latach 1927-1932. Zaś sześć pnących się ku niebu kominów należy do głównych symboli dawnego Zagłębia. W murach kopalni Zollverein ma siedzibę Red Dot Design – najbardziej licząca się w świecie wystawa współczesnego wzornictwa. Funkcjonujące w tym samym kompleksie Muzeum Ruhry zapowiada na przyszły rok „Podzielone Niebo”, niezwykłą wystawę poświęconą koegzystencji wyznawców nierzadko skonfliktowanych religii, przybyłych tutaj w XIX wieku w poszukiwaniu pracy.

Placówki sieci ekspozycyjnej Ruhr Kunst Museen prezentują sztukę XIX i XX wieku, pozostającą w ścisłej korelacji z dziejami regionu. Stanowią wprawdzie niespełna 10% wszystkich tamtejszych muzeów, ale jest wśród nich szczycące się najdłuższą tradycją, otwarte w 1883 roku Muzeum Sztuki i Historii Kultury w Dortmundzie czy bijące dziś rekordy popularności Folkwang w Essen. Poświęcono je różnorodnym formom artystycznego wyrazu, a wystawy książek, filmów czy fotografii zarówno tematyką, jak i formułą przyciągają rocznie 800 tysięcy gości.

Muzea dawnego Zagłębia Ruhry nie są jedynie zbiorami artefaktów, ale interaktywnymi kompleksami. Prezentacje sztuki przyjmują żywe formy. Zwiedzający mogą czynnie uczestniczyć w oferowanych programach. Ba, oprócz wystaw, koncertów czy konferencji organizowane są tam turnieje, na przykład gry w bule, targi czy imprezy firmowe. Działa tak na przykład LWLIndustriemuseum koncentrujące na co dzień uwagę na kulturze przemysłowej – jedno muzeum w ośmiu różnych obiektach.

W „najwyższej hali wystawowej świata”, jak zwykło się mówić o przystosowanym do celów ekspozycyjnych Gazometrze w Oberhausen (budynek ma 117,5 m wysokości), rok 2017 upłynie pod znakiem „Cudu Natury”. Będzie to niepowtarzalna wystawa zdjęć wybitnych fotografików i filmów serii „Planeta Ziemia” wyprodukowanej przez BBC. Zdaniem kuratora wystawy, prof. Petera Pachnicke, dzięki najnowocześniejszym urządzeniom projekcyjnym zwiedzający „doświadczą, jak genialne są małe i wielkie układy biologiczne”. Obok imponujących przedsięwzięć nie brak ofert dla koneserów, którym dedykowane są kameralne ekspozycje prezentujące dorobek wybitnych indywidualności ze świata sztuki współczesnej. Na przykład fascynację fotografią jako językiem uniwersalnym Philippa Goldbacha zaprezentuje Campusmuseum Uniwersytetu w Bochum, a biograficzne Studio Wilhelma Lehmbrucka w Duisburgu przygotowało bogatą wystawę rzeźb artysty.

Choć przed nami jeszcze zima, Metropolia Ruhry zaprasza na szczególne wydarzenia już w 2017. Noc 24 czerwca 2017 roku będzie wielkim festiwalem kultury, na którego program złoży się 500 wydarzeń. Od 12 sierpnia do 24 września 2017 odbędzie się kolejna edycja RuhrTriennale, festiwalu-święta muzyki, tańca, teatru, performance i sztuk wizualnych.

Bogactwo kulturalnych wydarzeń przez cały rok, mnogość obiektów wartych odwiedzenia oraz oryginalne rozrywki, takie jak hulanie segwayami po hałdach, nurkowanie w nieczynnym gazometrze czy zwykłe przejażdżki rowerami po Parku Krajobrazowym Duisburg-Nord, czynią z Metropolii Ruhry intrygujący cel, zwłaszcza tak modnych ostatnio citybreaków.

INFO
Wszelkie informacje o Zagłębiu Ruhry, z programem wydarzeń www.ruhr-tourismus.de oraz (również po polsku) www.metropoleruhr.de
Kalendarz wystaw
Program nocy 24 czerwca 2017
Festiwal RuhrTriennale

Najlepiej polecieć do Dortmundu Z Polski bezpośrednie połączenia oferują: WizzAir (z Gdańska, Katowic i Wrocławia) i Ryanair (z Krakowa). Ceny biletów zaczynają się już od kilkudziesięciu złotych.

Foto: Jochen-Tack, RTG/Udo Geisler, Thomas Wolf, RTG/Jochen Schlutius, Lutz Leitmann